ORANJESTAD – Aruba moet het economisch herstel inzetten om de overheidsschuld van bijna zes miljard florin, ongeveer 55.000 florin per inwoner, terug te brengen naar een houdbaar niveau. Dat kan alleen maar als de regering Wever-Croes naast het verhogen van de belastinginkomsten, extra gaat bezuinigen.

Dat zei de kersverse voorzitter Lidewijde Ongering van het het College Aruba financieel toezicht (CAft) tijdens haar bezoek aan het eiland.

Structurele hervormingen in de gezondheidszorg en sociale zekerheid zijn belangrijke terreinen waar winst geboekt moet worden om Aruba weerbaarder te maken. Die mogelijkheid ligt er, nu het herstel van de Arubaanse economie doorzet. In 2022 groeide de economie volgens de laatste inzichten van het Internationaal Monetair Fonds met 12 procent. Voor dit jaar wordt een groei verwacht van 5 procent.

Toekomstige generaties

Volgens het CAft zijn de zorgen voor de toekomst niet weg, ondanks het aantrekken van de economie en het verwachte overschot op de begroting. Die komt alleen in zicht als ook de aangekondigde belastinghervormingen dit jaar worden uitgevoerd.

Zo niet, dan worden toekomstige generaties worden opgezadeld met hoge schulden. Het is daarom van belang dat Aruba stappen zet om te komen tot duurzame overheidsfinanciën.

De begroting 2023 voldoet aan de begrotingsnorm en dat is een eerste stap in de goede richting. Maar om deze trend vast te houden, en in komende jaren hogere overschotten te kunnen realiseren, zijn additionele maatregelen nodig, volgens Ongering.

Het is van belang dat Aruba reeds in 2023 extra structurele besparingen doorvoert, en niet daarvoor wacht tot 2024 zoals in de begroting wordt voorgesteld. Het Landspakket biedt hiervoor een handvat, zoals het verhogen van de financiële zelfredzaamheid van overheidsentiteiten als Serlimar en Arubus N.V.

Belastingen

De belastinginkomsten van Aruba kunnen aanzienlijk worden verhoogd door een verbetering van de invordering bij belastingplichtigen. De belastingdruk is op dit moment niet gelijk en naar evenredigheid voor iedere burger en bedrijven. Zo zou de invoering van een belasting op fooien opnieuw overwegen moeten worden.

De wetgeving voor het heffen van de belasting op bedrijfsomzetten aan de grens moet zo spoedig mogelijk in een formele procedure te worden gebracht. Mede door deze maatregel kan dit jaar een overschot van ten minste één procent worden gerealiseerd van wat alle Arubanen en Arubaanse bedrijven met elkaar verdienen per jaar, het Bruto Binnenlands Product.

Daarnaast moedigt het CAft, in lijn met eerdere aanbevelingen van het IMF, Aruba aan om het stelsel van indirecte belastingen te vereenvoudigen en de eerder aangekondigde belasting op toegevoegde waarde (btw) alsnog in te voeren.

Investeringen

Om de economie weerbaarder te maken, en de verdiencapaciteit te verhogen, zijn investeringen nodig. Het begrote bedrag aan investeringen dit jaar van twintig miljoen florin is bijzonder laag, volgens het CAft.

Gerichte investeringen in bijvoorbeeld infrastructuur en klimaatmitigatie- en adaptatieprojecten leveren een bijdrage aan duurzame economische groei. Het CAft spoort Aruba aan om tot een meerjarig investeringsplan te komen.

Zorg en sociale zekerheid

Door demografische ontwikkelingen gaan de uitgaven in de zorg en het ouderdomspensioen sneller stijgen dan de inkomsten, voorspelt Ongering. Als Aruba nietsdoet ontstaan er binnen afzienbare tijd tekorten.

Het treffen van maatregelen nu is nodig om de betaalbaarheid van het sociale stelsel ook voor toekomstige generaties te garanderen. In dat kader spoort het CAft Aruba aan om te komen tot gedegen meerjarenramingen voor de ontwikkeling van de zorguitgaven.