ORANJESTAD – De Arubaanse minister van Natuur zet zich samen met zijn delegatie in om de Rights of Nature op te nemen in de Staatsregeling. Het constitutioneel vastleggen van rechten van de natuur heeft als doel de bescherming van de natuur te versterken. “Maar een succesvolle implementatie van deze rechten is afhankelijk van politieke wil, handhaving en naleving in afgeleide regelgeving”, dat zegt mr. Anouk Balentina, een Arubaanse juriste met ruim zeventien jaar werkervaring op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling, infrastructuur en milieu. 

Vastlegging in de Arubaanse Staatsregeling leidt volgens de juriste namelijk niet automatisch tot betere bescherming van de natuur. “Een regel in de Staatsregeling heeft niet automatisch effect, daar staan immers geen uitvoeringsregels maar intenties. Het naleven van deze intentie is afhankelijk van de politieke wil en de uitwerking en handhaving ervan door de overheid in afgeleide regelgeving.”

Zelfs als rechten van de natuur in de Staatsregeling worden vastgelegd, kunnen politici en beleidsmakers volgens Balentina nog steeds ervoor kiezen om deze rechten te negeren of te overtreden als dit binnen hun politieke agenda past. “Zoals dit al gebeurt met andere rechten die in onze Staatsregeling verankerd zijn.” Ze noemt het recht op goed onderwijs en goede gezondheid.

Voor effectieve natuurbescherming zijn volgens de juriste verscheidene maatregelen nodig, zoals wetgeving, beleid, toezicht, controle en handhaving. “Het creëren van uitvoeringswetten en het verbeteren van de handhaving kan ook zonder het opnemen van rechten voor de natuur in de Staatsregeling. Het vastleggen van deze rechten is een politieke keuze en het is belangrijk om kritisch te kijken naar de politieke motieven en de gevolgen hiervan. 

Mensenrechten

“Op Aruba moet men goed nadenken of het kopiëren van de Rights of Nature van Ecuador ook effectief en efficiënt geïmplementeerd kan worden en welke voordelen dit zou opleveren voor het eiland. Het zal een enorme uitdaging zijn een objectieve en onafhankelijke entiteit te kiezen die puur de belangen van de natuur op een effectieve manier kan vertegenwoordigen. We hebben te maken met een kleinschalige samenleving waar de natuur altijd als eerste het onderspit delft als het gaat om vriendjespolitiek en geld. Zonder voldoende middelen zal deze entiteit niet tot zijn recht komen”, aldus Balentina.

Het vastleggen van rechten van de natuur roept vragen op over de balans tussen natuurbescherming en andere mensenrechten, zoals het recht op eigendom, economische ontwikkeling en een gezonde leefomgeving.

Het idee om natuurrechten in de Staatsregeling op te nemen is relatief nieuw en er is binnen het Koninkrijk geen jurisprudentie over de praktische toepassing ervan. “Dit vraagt om voorzichtigheid bij het opstellen en aannemen van grondrechtelijke bescherming van de natuur. Bovendien moeten de normen en regels worden ontwikkeld in overeenstemming met internationale normen, verdragen en best practices om effectiviteit te waarborgen”, zegt Balentina.

Realiteit

De harde realiteit is volgens de Arubaanse juriste dat de reeds bestaande regelgeving ter bescherming van de natuur, zoals de natuurbeschermingsverordening, de hinderverordening, de landsverordening ruimtelijke ontwikkeling en het ruimtelijke ontwikkelingsplan met voorschriften, alsook internationale natuurverdragen in de praktijk met goedvinden van dezelfde minister van Natuur niet worden gehandhaafd. 

“Het respect voor de natuur wat de minister uitdraagt via zijn initiatief blijkt in werkelijkheid niet te bestaan. Hoeveel vervolgingen voor natuurovertredingen zijn er onder zijn bewind geweest? Wat heeft hij gedaan aan de aantasting van koralen en mangroven die een beschermde status hebben? Er zijn onvoldoende middelen en capaciteit beschikbaar gesteld voor toezicht en handhaving. Als er geen effectieve handhaving plaatsvindt en zelfs rechterlijke opdrachten hiertoe niet gerespecteerd worden, zal dan een grondwettelijke bescherming hier niets aan veranderen.”

Balentina vraagt zich af of de minister met zijn plannen gaat voor het algemeen belang van Aruba, of voor faam en publiciteit? “Hij kan misschien trots op de borst kloppen dat Aruba het tweede land ter wereld is dat rechten van de natuur in de grondwet heeft verankerd, maar belangrijker is of er uitvoeringswetten uit voortkomen, die in de praktijk ook daadwerkelijk worden gehandhaafd en nageleefd.