WASHINGTON – Vandaag gaan Amerikanen naar de stembus om hun president te kiezen. Maar het verkiezingssysteem in de Verenigde Staten zit anders in elkaar dan de meeste mensen verwachten. In plaats van directe verkiezing door de meeste stemmen (de zogenaamde popular vote), bepaalt het Kiescollege – een systeem van kiesmannen – wie de uiteindelijke winnaar wordt.

De Amerikaanse verkiezingen draaien niet om de meeste stemmen, maar om het winnen van de meeste kiesmannen in het Kiescollege. Elke staat krijgt een aantal kiesmannen toegewezen, gebaseerd op de bevolkingsgrootte, met in totaal 538 kiesmannen verdeeld over vijftig staten en het District of Columbia. Een kandidaat heeft minimaal 270 kiesmannen nodig om de verkiezingen te winnen​.

De meeste staten hanteren het winner-takes-all-principe: de kandidaat met de meeste stemmen in een staat krijgt alle kiesmannen van die staat. Alleen in Maine en Nebraska worden kiesmannen proportioneel verdeeld, wat betekent dat beide kandidaten hier kiesmannen kunnen winnen afhankelijk van de stemverdeling. Het winner-takes-all-principe maakt het mogelijk dat een kandidaat de popular vote verliest, maar toch de verkiezing wint, zoals gebeurde in 2016 toen Donald Trump won zonder de meeste stemmen te halen.

Swing states

Hoewel de meeste staten traditioneel Democratisch of Republikeins stemmen, zijn er enkele staten waarin de verkiezingen uiteindelijk echt worden beslist: de zogenaamde swing states. In deze staten liggen de verhoudingen tussen Republikeinen en Democraten erg dicht bij elkaar, waardoor beide partijen een kans hebben om te winnen. In de verkiezingen van 2024 zijn zeven staten van cruciaal belang: Pennsylvania, North Carolina, Georgia, Michigan, Arizona, Wisconsin en Nevada. Deze staten ontvangen de meeste aandacht en middelen van de kandidaten, omdat een overwinning hier het verschil kan maken tussen winnen of verliezen​.

Peilingen spelen een grote rol in de aanloop naar de verkiezingen en komen in twee vormen: landelijke peilingen en peilingen per staat. Landelijke peilingen geven aan welke kandidaat de meeste stemmen heeft in het hele land, maar zeggen weinig over de kansen op de overwinning, omdat die afhangt van de kiesmannen. Toch zijn ze nuttig om trends en momentum van de kandidaten te volgen. De peilingen per staat zijn belangrijker om de werkelijke kansen te meten, vooral in de swing states​.

Om een duidelijk beeld te krijgen van de peilingen worden vaak gemiddelden van verschillende peilingen genomen door platforms zoals FiveThirtyEight en Real Clear Politics. Zij maken ook kansberekeningen die regelmatig worden bijgewerkt, vooral tijdens de verkiezingsnacht, wanneer de eerste exitpolls en voorlopige resultaten binnenkomen. Deze kansberekeningen moeten niet als voorspellingen worden gezien, maar als indicaties van de waarschijnlijkheid van een overwinning op basis van de laatste gegevens​.

Calls

In de Verenigde Staten wordt de uiteindelijke winnaar niet officieel bekendgemaakt door een kiescommissie, maar door nieuwsorganisaties die zogenaamde calls maken. Een call is een projectie die gebaseerd is op exitpolls, interviews, voorlopige uitslagen en data-analyse. Grote nieuwsorganisaties zoals Associated Press, CNN, Fox News en Reuters maken deze calls per staat. Zodra een kandidaat de drempel van 270 kiesmannen bereikt in hun projecties, kunnen ze de winnaar van de verkiezingen aanwijzen​.

In de afgelopen verkiezingen kwam deze traditie onder druk te staan door controverses over de betrouwbaarheid van poststemmen en exitpolls. Bij de verkiezingen van 2020 ontstond grote ophef toen Fox News vroeg een call maakte voor Joe Biden in de swing state Arizona, wat woede veroorzaakte in het kamp van Donald Trump. Uiteindelijk bleek de call correct, maar het incident illustreerde de impact van deze projecties op het verloop van de verkiezingsnacht en het belang van zorgvuldige data-analyse​.

Uitslag

Door de variatie in stemmethoden – van fysiek stemmen op verkiezingsdag tot vervroegde en poststemmen – duurt het tellen van de stemmen vaak lang. In sommige swing states worden poststemmen pas na sluiting van de stembussen geteld, wat kan zorgen voor verschuivingen in de resultaten naarmate de avond vordert. Hoewel nieuwsorganisaties vaak snel calls maken voor de veilige staten, blijven swing states vaak too close to call tot in de vroege ochtenduren. Het kan dagen duren voordat een definitieve uitslag binnen is, zoals in 2020 het geval was, toen Joe Biden pas vier dagen na de verkiezingen officieel werd uitgeroepen tot winnaar​.

Met het complexe kiesstelsel, de invloed van swing states en de soms onvoorspelbare peilingen en calls, blijft de Amerikaanse verkiezingsnacht een bijzonder en spannend spektakel dat miljoenen mensen wereldwijd op het puntje van hun stoel houdt.