De recente veroordeling van Rafael Zambrano en Juan Carlos (Toro) Rodriguez door het Arubaanse Hof heeft de aandacht gevestigd op de complexe en gevaarlijke wereld van goudsmokkel tussen Venezuela en Aruba. Deze zaak, bekend als de ‘Alpina’-zaak, biedt inzicht in de methoden die smokkelaars gebruiken om illegaal goud te verplaatsen en wit te wassen.

Op 9 februari 2018 werd Rafael Zambrano op de luchthaven van Aruba aangehouden met 46 goudbaren, met een totaalgewicht van 55 kilogram, in zijn handbagage. Hij was op weg naar Nederland, met Dubai als eindbestemming. Onderzoek wees uit dat het goud afkomstig was uit Venezuela.

In eerste instantie werden Zambrano en zijn medeverdachte Rodriguez vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs, maar in hoger beroep werden ze veroordeeld voor valsheid in geschrifte en witwassen. Het Hof legde straffen op van respectievelijk 113 dagen en zes maanden. De goudbaren, met een geschatte waarde van meer dan acht miljoen Arubaanse florin, werden verbeurd verklaard en komen nu na het onherroepelijk worden van het vonnis toe aan het Land Aruba.

De smokkelroutes en methoden

Venezuela, rijk aan natuurlijke hulpbronnen, heeft de afgelopen jaren te maken gehad met een toename van illegale goudwinning en -handel. Smokkelaars maken gebruik van de geografische nabijheid van Aruba en Curaçao om het goud het land uit te krijgen. Deze eilanden liggen op slechts enkele tientallen kilometers van de Venezolaanse kust, wat ze aantrekkelijk maakt als doorvoerroutes richting onder andere de Verenigde Staten, de Verenigde Arabische Emiraten, België en Zwitserland.

Een veelgebruikte methode is het vervoeren van goud via commerciële vluchten. Smokkelaars proberen het goud te camoufleren als legale lading, vaak met behulp van vervalste documenten die de herkomst van het goud verhullen. In sommige gevallen wordt het goud omgesmolten en opnieuw gegoten om detectie te bemoeilijken. Daarnaast worden vrijehandelszones op de eilanden gebruikt om het goud te heretiketteren, waardoor de Venezolaanse oorsprong wordt verborgen en het goud als legaal wordt doorgevoerd.

De Zaak

Rafael Zambrano, die in februari 2018 met 46 goudstaven uit Venezuela in Aruba arriveerde, kreeg de documenten pas in handen nadat de lading door de douane was geïnspecteerd. Het goud zou via Nederland naar Dubai worden vervoerd. Volgens de rechters was er sprake van een patroon waarbij de man vaker goud transporteerde, zonder contract en op basis van vertrouwen. De documenten gaven onjuiste informatie over de herkomst van het goud.

Uit het onderzoek bleek dat de verdachte deel uitmaakte van een breder netwerk dat goud smokkelde via een keten van schijnbedrijven en tussenpersonen. De goudbaren werden zonder officiële papieren vanuit Venezuela vervoerd, waar ze vaak afkomstig waren van illegale mijnbouw. De verdachte reisde met het goud naar Aruba, waar de benodigde douanedocumenten pas werden geregeld. Deze documenten bevatten echter misleidende informatie, zoals de vermelding dat het goud uit Aruba of Nederland afkomstig zou zijn, terwijl het in werkelijkheid uit Venezuela kwam.

De 55.900 gram goud die de verdachte vervoerde had op het moment van transport een geschatte marktwaarde van ruim negen miljoen florin.

Werkwijze

Opvallend was de werkwijze van het netwerk. In plaats van traditionele, zwaar beveiligde goudtransporten, werd het edelmetaal door individuele koeriers handmatig vervoerd. De verdachte verklaarde dat hij op basis van mondelinge afspraken werkte en nooit een schriftelijk contract had gehad. Hij kreeg instructies van zijn opdrachtgever via WhatsApp en werd cash betaald door tussenpersonen in Dubai. De documenten waarmee hij reisde, waren achteraf opgemaakte facturen en aangiften, zonder enige herleidbaarheid naar de werkelijke bron van het goud.

Het onderzoek bracht verder aan het licht dat het betrokken bedrijf, dat als dekmantel diende, slechts op papier bestond. De bedrijfsadressen bleken lege opslagruimtes en er waren geen officiële boekhoudingen of leveranciersgegevens te vinden. Douaneambtenaren hadden beperkte controle over de transacties, omdat het gebruikte systeem automatisch goedkeuring verleende aan de aangeleverde documenten zonder verdere verificatie.

Verdediging

Tijdens de rechtszaak voerde de verdediging aan dat het transport jarenlang met goedkeuring van de Arubaanse douane verliep en dat de verdachte te goeder trouw handelde. Het Hof verwierp dat argument en stelde dat de verdachte wist of had moeten vermoeden dat het goud uit misdrijf afkomstig was. Dat het goud zonder exportvergunning uit Venezuela werd uitgevoerd en pas op Aruba werd voorzien van papieren, speelde een belangrijke rol in de veroordeling.

Naast de gevangenisstraf werden de in beslag genomen goudbaren en documenten verbeurd verklaard. Het Hof achtte zich niet in staat te beslissen over een patroonhouder met patronen die eveneens in beslag waren genomen. Vanwege een vertraging in de rechtsgang werd de straf verminderd.