ORANJESTAD – Het tekort van Aruba en daarmee de schuld, loopt in 2022 onnodig verder op. Dat zegt het College Aruba Financieel Toezicht. Het CAft denkt dat het realiseren van een overschot van één procent van het Bruto Nationaal Product, zoals afgesproken, in 2023 steeds moeilijker te realiseren is.

Gelet op de oplopende rente zal een hoger financieringstekort de al zeer hoge rentelasten van Aruba verder doen stijgen, aldus het CAft. Waardoor er zonder verder schulden te maken steeds minder geld overblijft voor beleid.

Eerder al gaf het College een advies aan de Rijksministerraad om Aruba een aanwijzing te geven, maar een besluit daarover wordt pas 21 oktober verwacht.

Begrotingswijziging

De ontwerp-Landsverordening tot wijziging van de begroting 2022 toont een financieringstekort van de collectieve sector van 155 miljoen florin.Dat is 2,6 procent van het bruto binnenlands product, zeg maar: wat alle Arubaanse bedrijven en particulieren met elkaar verdienen in een jaar.

Met de gewijzigde begroting wordt het financieringstekort van het land voor 2022 weliswaar met 79 miljoen florin verlaagd, maar deze verlaging is voornamelijk toe te schrijven aan meevallers in de baten en lasten en aan het afvoeren van de investering in de rioolwaterzuiveringsinstallatie. 

Weinig structureel, aldus het CAft. De meevallers zouden volledig ten gunste van tekortreductie moeten komen, zodat de de schuld niet onnodig verder oploopt. Maar de beleidsmatige aanpassingen in de gewijzigde begroting hebben te weinig een structureel karakter. 

Belastingopbrengsten

Er ligt overigens ruimte om in de gewijzigde begroting meer belastingbaten op te voeren dan de 30 miljoen florin die de regering Wever-Croes nu opvoert. Gezien het herstel van met name de speciale belasting over bedrijfsomzetten en de invoerrechten, verwacht het College een verdere oploop van de belastingbaten van 20 tot 40 miljoen gulden. Dat mag wat het College betreft met 20 miljoen florin meer in de gewijzigde begroting zichtbaar worden.

Ook is er een meevaller bij de inning van de overdrachtsbelasting, die in juli al acht miljoen uitkomt boven het begrote jaarbedrag. De winstbelasting trekt in 2022 ook sterk aan.

De loonbelasting loopt daarentegen met zeven miljoen gulden terug. Het CAft adviseerde sinds zijn advies bij de ontwerpbegroting 2021 bij herhaling om de verlaging van de loonbelasting te compenseren met een structurele belastingverhoging of lastenverlaging. Aruba trof tot dusver geen compenserende maatregelen voor deze gederfde inkomsten en dus komen ze als tekort op de begroting te staan.

Compliance

De belastingbaten uit activiteiten die een betere betalingsgedrag van belastingplichtigen nastreeft, de zogenaamde compliance, zijn eerder met twintig miljoen florin naar beneden bijgesteld. Reden is dat de ondersteuning vanuit Nederland voor het verbeteren van de compliance is uitgesteld. 

Het College adviseert Aruba nogmaals zo snel mogelijk tot een behoorlijk niveau van compliance te komen en dit niet afhankelijk te maken van een lopende discussie met Nederland over de wijze van ondersteuning. 

Het versterken van de compliance is een belangrijke pijler van de maatregelen van thema Belastingen uit het Landspakket. Inmiddels is drie miljoen aan middelen van Nederland ontvangen ten behoeve van de uitvoering van dit thema en in de gewijzigde begroting verwerkt. Het College gaat ervan uit dat de complianceprogramma’s voortvarend worden opgepakt en dat de belastingbaten als gevolg daarvan vanaf het vierde kwartaal jaarlijks twintig miljoen hoger zullen zijn.  

Overheids NV’s

De winstuitkeringen van verschillende overheidsentiteiten, waaronder de Airport en Setar worden naar boven bijgesteld. Deze extra baten zijn door de minister van Financiën als structureel aangemerkt. Maar volgens het CAft zijn deze verwachte baten conjunctuurgevoelig en kunnen daarmee niet als structurele baten ingeboekt kunnen worden. 

Aruba moet wat betreft het College niet te veel te leunen op het verhogen van de incidentele baten. Vanuit de landsbegroting gaan er jaarlijks substantiële bijdragen naar verschillende overheidsentiteiten zoals Serlimar, Post en Arubus. 

De regering Wever-Croes zou een meerjarige strategie moeten ontwikkelen om deze bijdragen terug te brengen. Uit de bijgestelde begroting blijkt geen verdere bijsturing op de knelpunten rondom de heffing en innig bij vuilverwerker Serlimar. Wat het CAft betreft zou de additionele bijdrage aan Serlimar in 2022 van drie miljoen uit de begroting moeten worden gehaald.

Personeelslasten

De personeelslasten van de Arubaanse overheid worden in de gewijzigde begroting met zeven miljoen florin naar beneden bijgesteld. De totale som wordt daarmee 426 miljoen. 

De gedeeltelijke afbouw van de korting op de arbeidsvoorwaarden zorgt voor een plausibele verhoging van de lasten ten opzichte van 2021 met acht miljoen. De personeelslastennorm voor 2022 is daarmee 426 miljoen. 

Door het gedeeltelijk bevriezen van roll-overs en het aftoppen van de overwerkvergoeding zou Aruba zes miljoen florin besparen op de personeelslasten, maar de overwerkvergoedingen zijn daarentegen in de eerste helft van 2022 gestegen. Bovendien is het aftoppen niet meegenomen in de bijgestelde begroting.

Om te kunnen voldoen aan de personeelslastennorm in 2022 adviseert het CAft om de gewijzigde begroting hierop aan te passen en actief te sturen op een daling van de overwerkvergoedingen.

Ziektekostenverzekering

De besparing van 60 miljoen florin op het budget van de Algemene Ziektekostenverzekering, AZV wordt in 2022 niet volledig gerealiseerd. Er wordt nog een addioneel tekort van 13 miljoen verwacht. Dit is voornamelijk toe te schrijven aan ontstane besparingsverliezen. 

Maatregelen binnen het zorgbudget zouden dat moeten compenseren. Gelet op de gunstige premieontwikkelingen die het economisch herstel weerspiegelen en de besparingsopdracht van 60 miljoen zal de AZV een overschot moeten realiseren in 2022 in plaats van het tekort. Het College adviseert derhalve om de besparing van 60 miljoen volledig te realiseren, en daarmee een landsbijdrage aan de AZV van 13 miljoen te voorkomen. 

Overigens constateert het CAft dat de uitgekeerde landsbijdrage aan de AZV in 2021 te hoog was, en dat de middelen ter waarde van 24 miljoen in 2022 moeten terugvloeien naar het land.

Normen

Al met al vindt het College de gewijzigde begroting in onvoldoende mate voldoet aan de normen van de Landsverordening Financieel Toezicht en het protocol heeft daarom negen aanpassingen geformuleerd om uit te komen op een financieringstekort van 84 miljoen florin voor 2022, in plaats van 148 miljoen.

Gezien het eerdere gedrag van de regering Wever-Croes met betrekking tot CAft adviezen, valt niet te verwachten dat daaraan voldoen gaat worden. Het woord is nu aan de Staten van Aruba om de regering daarop aan te spreken, wanneer de ontwerpbegroting 2023 wordt aangeboden aan het parlement.