ORANJESTAD – Sinds de start van het Landspakket Aruba zijn er belangrijke stappen gezet om de problemen in financieel beheer aan te pakken, maar veel projecten bevinden zich nog in de voorbereidingsfase en concrete resultaten blijven uit, zo kan geconcludeerd worden bij het lezen van de Uitvoeringsrapportage Landspakket Aruba. De overheid kampt nog altijd met gebrekkige controle over de financiën, verouderde processen en een gebrek aan transparantie in de begrotingscyclus. Deze problemen leiden tot inefficiënties, trage besluitvorming en een gebrek aan vertrouwen bij de bevolking.

De landspakketten zijn ontstaan als onderdeel van het akkoord tussen Nederland en de Caribische landen binnen het Koninkrijk, tijdens de COVID-19-pandemie in 2020. Door de economische impact van de pandemie raakten de eilanden financieel in zwaar weer en vroegen zij om steun vanuit Nederland.

In ruil voor deze financiële steun werden hervormingsmaatregelen voorgesteld, gericht op het versterken van de economie, overheid en publieke sector. Deze maatregelen werden gebundeld in zogenoemde ‘landspakketten’ en uitgevoerd onder toezicht van de Tijdelijke Werkorganisatie (TWO), die de voortgang monitort en ondersteunt.

Expertise

Een van de kernproblemen in het financiele beheer is het ontbreken van een doelmatige en transparante begrotingscyclus. Om dit te verhelpen, wordt gewerkt aan de implementatie van een Three Lines-model, waarbij verantwoordelijkheden voor financiële processen beter worden verdeeld over drie lagen van controle. Hoewel er een blauwdruk en een implementatieplan zijn opgesteld, is de daadwerkelijke invoering nog niet begonnen. De eerste stappen worden verwacht in 2025.

Ook de controleerbaarheid van financiële gegevens laat te wensen over. Een nulmeting om de betrouwbaarheid van financiële gegevens te toetsen is afgerond, maar de implementatie van de aanbevelingen loopt nog. Er is externe expertise nodig om het financiële systeem beter te doorgronden en verbeteringen door te voeren. Deze verbeteringen staan gepland voor 2025.

De modernisering van de aanbestedingsregelgeving is een ander belangrijk aandachtspunt. Hoewel het wetgevingstraject voor nieuwe aanbestedingsregels is doorlopen en de wijzigingen aan het parlement zijn aangeboden, moeten de regels nog officieel worden goedgekeurd. De daadwerkelijke invoering wordt verwacht in het tweede kwartaal van 2025.

Daarnaast wordt gewerkt aan een nieuw verslaggevingsstelsel om de financiële administratie te verbeteren. Dit stelsel is in concept gereed, maar er is meer tijd nodig voor toetsing en implementatie. Het streven is om het nieuwe verslaggevingsstelsel te introduceren bij de begrotingsvoorbereiding van 2026.

Inkoop en subsidies

Een andere uitdaging is het verbeteren van de financiële processen binnen de overheid. De processen rondom inkoop en subsidies moeten efficiënter en transparanter worden. Hoewel de plannen hiervoor zijn uitgewerkt, is de uitvoering nog niet gestart en wordt deze pas in 2025 verwacht.

De overheid werkt ook aan een nieuw control framework om risico’s beter te beheren. Dit project is afhankelijk van de afronding van externe aanbestedingen en staat gepland voor invoering eind 2025.

Op het gebied van IT en informatiemanagement zijn er plannen om een nieuwe organisatie in te richten die de financiële processen ondersteunt. De aanbesteding voor externe ondersteuning is gestart, maar de daadwerkelijke invoering wordt pas in 2025 verwacht.

Ondanks deze voorbereidingen blijft veel werk liggen. De complexiteit van de trajecten en beperkte wetgevingscapaciteit zorgen voor vertragingen. Sinds september zijn belangrijke blauwdrukken en plannen opgesteld, maar de daadwerkelijke implementatie moet nog beginnen.