Het gerecht op Aruba heeft afgelopen week in een duidelijk vonnis de achilleshiel van de Arubaanse overheid blootgelegd: het algemeen belang dienen. Een recente gerechtelijke uitspraak veroordeelt het Land Aruba – opnieuw – voor nalatigheid, een teken van overheidstekortkomingen. Deze provocerende bijdrage roept op tot een dringende discussie over duurzaamheid en bestuurlijke verantwoordelijkheid, essentieel voor overheid en elke betrokken burger van Aruba.

door | Jeff Sybesma

In de afgelopen jaren is de gemeenschap van Aruba geconfronteerd met aanhoudende milieuproblemen, met name stankoverlast en vervuiling, veroorzaakt door de defecte rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) in Bubali.

Recentelijk heeft de rechter zich uitgesproken over deze kwestie en het Land Aruba veroordeeld. De rechter oordeelde dat het Land onrechtmatig handelde door geen adequate maatregelen te nemen tegen de hinder veroorzaakt door de RWZI.

Als gevolg daarvan werd het Land veroordeeld tot betalen van schadevergoeding die teruggaat tot 2002. Daarnaast zijn aanzienlijke dwangsommen opgelegd, waaronder een bedrag van ruim 170 duizend florin per maand vanaf januari 2024, om verder verzuim in het aanpakken van de stankoverlast tegen te gaan.

Dit naast een al bestaand vonnis van een dwangsom van 10.000 florin per dag. Dit is indicatief voor de ernst van de situatie en de lange periode van veronachtzaming door de overheid als het gaat om afvalwater.

Overheidsfalen

De gerechtelijke uitspraken benadrukken niet alleen de ernst van de situatie, maar ook het falen van de overheid om haar verantwoordelijkheden na te komen. Deze schadevergoeding en dwangsommen zijn niet alleen een financiële last en verkwisting voor de overheid en dus voor de belastingbetalers, maar ook een duidelijk signaal dat verandering en actie op zeer korte termijn noodzakelijk is.

Naast de directe impact op het betreffende hotel, onderstrepen deze besluiten de bredere implicaties voor de volksgezondheid en het milieu. Het ontbreken van informatie over de emissies en de gezondheidsrisico’s die voortkomen uit het verbranden van rioolslib afkomstig van de RWZI te Bubali in de vuilverbrandingsinstallatie te Parkietenbos, is eveneens een bron van zorg.

De recente intrekking van de hindervergunning van de verbrandingsinstallatie daar toont de noodzaak aan voor duidelijke en transparante normen, strengere controles en beter milieubeheer.

Aansprakelijk

Deze situatie vraagt om een heroverweging van de rol en de verantwoordelijkheid van overheid en bestuurders. In hoeverre kunnen nalatige bestuurders en zelfs ambtenaren aansprakelijk worden gesteld voor dit soort debacles waarbij belastingcenten verkwist worden? Kunnen bestuurders en ambtenaren meer direct verantwoordelijk worden gehouden voor hun acties en beslissingen?

Allereerst is daar de controlerende taak van de Staten die een minister via een motie van wantrouwen naar huis kan sturen. Een bestuurder kan wegens onrechtmatig financieel beheer zelfs persoonlijk financieel aansprakelijk worden gesteld volgens de Comptabiliteitslandsverordening van Aruba.

Er ligt ook een arrest van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie waarin het Hof overweegt dat als een orgaan van de overheid zoals een minister zijn wettelijke bevoegdheden overschrijdt, deze gedraging aan hem persoonlijk kan worden toegerekend.

De vervolging van een minister die van een ambtsmisdrijf wordt verdacht, vindt plaats volgens de regels van het strafprocesrecht. Deze al langer bestaande (juridische) mogelijkheden dienen toegankelijker te worden gemaakt voor burgers en algemeen belangorganisaties om effectief te worden gebruikt.

Het debat over persoonlijke aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid moet worden gevoerd in de context van het algemeen belang en de bescherming van de natuurlijke en culturele bezittingen van Aruba.

De stranden, mangroven, koralen en endemische flora en fauna op land als in de zee zijn van onschatbare waarde voor de lokale gemeenschap en toeristen. De overheid moet deze schatten beschermen en niet toestaan dat individuele of economische belangen voorrang krijgen ten koste van de gemeenschap.

Wanneer de hotels klagen over stankoverlast of andere vormen van hinder, die notabene mede hun oorsprong bij hun zelf vinden, dan is het zuur dat zij dwangsommen en schadevergoedingen krijgen toegekend en dat de burger hiervoor mag opdraaien.

No more hotels

De roep om ‘No more hotels’ en de eis voor een duurzamer toerismebeleid weerspiegelen de groeiende bezorgdheid over de impact van de toeristenindustrie op de natuur en het milieu. Het is essentieel dat de kosten voor het verwerken van afval en afvalwater eerlijker worden verdeeld en dat de hotelsector verantwoordelijk wordt gesteld voor zijn bijdrage aan de milieuproblematiek.

Ter afsluiting, de problematiek rond de RWZI in Aruba is een duidelijk voorbeeld van de noodzaak voor transparantie, verantwoordelijkheid, en duurzaamheid van het bestuur.

Door de ernstige milieu- en gezondheidsrisico’s die deze situatie met zich meebrengt, is het essentieel dat zowel de overheid als de betrokken bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen.

Het is tijd voor Aruba om de tragedie van de gemeenschap om te zetten in een verhaal van herstel, verantwoordelijkheid en hoop voor een duurzamere toekomst.