Het stond in het Antilliaans Dagblad van 23 maart 2021. Met een mooie foto: ‘Aruba staat in de top drie van landen als het gaat om duurzaam toerisme’. Deze eer wordt, volgens het krantenartikel, Aruba toebedeeld door het Engelstalige Blad Travel & Leisure en werd trots kenbaar gemaakt door de CEO van de Aruba Travel Authority (ATA).

Opinie | Jeff Sybersma

Maar op de website van het genoemde blad is niets te vinden. Ja, je kunt wel enkele artikelen vinden over Aruba maar niets over ‘belonging to the top three destinations of sustainable tourism’. En mocht deze veer in de Arubaanse kont dan toch echt bestaan en verschenen zijn in misschien de papieren versie van dit blad, dan kun je je afvragen hoeveel de ATA voor deze eer betaald heeft. Immers, een objectieve journalist zou het eiland bezoeken, zelf op onderzoek gaan en zijn conclusies trekken.

Duurzaam toerisme op Aruba is nog ver te zoeken. De definitie van duurzaam toerisme – ook wel ecotoerisme genoemd – is de volgende: een vorm van toerisme waarbij serieus rekening gehouden wordt met bescherming van natuur, milieu en cultuur en soms ook mensenrechten.

Parkietenbos

Dus om de eer te krijgen te behoren tot de top drie landen met duurzaam toerisme moet je daar toch pakkende voorbeelden van kunnen geven. Of beter gezegd: geen voorbeelden die het tegendeel bewijzen. Het is – jammer genoeg – niet moeilijk om dergelijke negatieve voorbeelden te noemen.

Neem de wijze waarop Aruba met afval omgaat. Afval van toeristen alsmede van de bewoners van Aruba. Open een internetzoekmachine en tik in: Parkietenbos. Je krijgt de meest gruwelijke verhalen te lezen. Titels als ‘Omwonenden Parkietenbos leven naast een tijdbom’ en ‘Omwonenden ziek van de Dump Parkietenbos’ doen het ergste vrezen.

Regelmatig staat deze overvolle dump in brand waarbij giftige stoffen door de passaatwind worden meegenomen en over grote gebieden worden uitgestrooid, waaronder de Parkietenbosriffen die notabene bij wet als natuurreservaat zijn aangewezen.

Aangezien allerlei soorten vuil in het Parkietenbos gestort worden – denk aan huisvuil en afval van de hotels, cruise schepen, maar ook bouwafval inclusief asbest, chemisch afval van onder meer garages en fabrieken, kadavers, ziekenhuisafval en wat al niet meer – is het niet moeilijk te constateren dat door verbranding en meevoeren door de wind, mens en natuur hiervan last ondervinden en ziek worden. \

De grens van de Dump Parkietenbos heeft de zee al bereikt en verstikt en vernietigt de mangroves die op de grens van zee en land groeien. Mangroves zijn beschermde plantensoorten maar de overheid schijnt dat in dit geval te vergeten.

Internationale luchthaven Reina Beatrix

Wetenschappelijk onderzoek heeft ondubbelzinnig aangetoond dat mangrovebossen en zeegrasvelden een onmisbare en stabiele kraamkamer vormen voor koraalrifvissen die weer een onmisbaar onderdeel vormen van nabij gelegen koraalriffen. Het aanprijzen van deze koraalriffen voor het duiktoerisme als beschermd gebied, is derhalve een fictie.

Al jaren belooft de overheid dat deze Dump gesloten en gesaneerd zal worden, maar de enige zichtbare inspanning is telkens een nieuwe toplaag zand die het vuur enige tijd smoort maar nimmer dooft. Tapa i skondé.

Daarnaast denkt de overheid met de aanleg van een verbrandingsoven de meest schadelijke stoffen te kunnen verbranden en de ergste impact op mens en natuur te kunnen verminderen. Echter, het proces om deze oven in werking te doen treden is door de rechter verboden en gebonden aan de toekenning van een hindervergunning met strenge voorwaarden.

Het is niet echt verrassend dat transparantie in dit proces ver te zoeken is. Verzoeken om informatie worden consequent genegeerd en belanghebbenden moeten dure juridische procedures aanspannen. Een onderbelicht aspect – maar waar vroeg of laat tegenaan zal worden gelopen – is dat de Dump Parkietenbos ook steeds dichter richting de luchthaven Reina Beatrix opschuift. Bij een kleine verandering van de windrichting ondervindt het vliegveld nu al hinder van de giftige rook. De ICAO zal zeker niet blij zijn dat passagiers en vliegveld personeel bloot worden gesteld aan deze levensbedreigende omstandigheden. Hoe lang blijven ze nog onwetend? Al met al absoluut geen toonbeeld van duurzaamheid.

All Terrain Vehicle

Een andere niet-duurzame activiteit is het totaal uit de hand gelopen All Terrain Vehicle (ATV) toerisme. Ook hier levert een internet search gruwelijke berichten op. Zoals: ‘Princess Cruises Passenger Killed In ATV Accident In Aruba’ en ‘Horrible Horrible Experience – Almost Died’ en ‘No Trip Insurance and an ATV accident = frustration and high costs’.

Dat toeristen ongelukken krijgen is eigenlijk niet eens zo belangrijk – ze kiezen er namelijk zelf voor -, maar deze avontuurlijke trips zijn een ramp voor de natuur van Aruba. De organisatoren van deze ritjes rijden bewust dwars door de natuur daarbij absoluut geen rekening houdende met beschermde planten- en diersoorten.

Een Arubaanse natuurbeschermer uitte zijn frustratie als volgt: ‘Over twee weken zal de Caribische dwergstern (Ternula antillarum) wederom arriveren voor hun jaarlijkse broedcyclus. Deze sternsoort is internationaal beschermd en ook in Aruba. Zeeschildpadden zijn reeds begonnen met eieren te leggen. Alle zeeschildpaddensoorten zijn ook internationaal beschermd.

Het is ironisch dat de Arubaanse overheid de kleine holenuil, de Shoko, bij wet heeft aangewezen als nationaal symbool, terwijl de ATV’s gewoon ongestoord hun leefomgeving plat rijden. Ondertussen blijven de ATV-ers ongereguleerd rijden over de stranden en duinen van Aruba waarbij zij de broedgebieden verstoren, nesten kapot maken en eieren verpletteren. Dit gebeurt niet incidenteel maar dagelijks en continue waarbij officiële verbodsborden worden genegeerd en zelf moedwillig afsluitingen worden vernield en verwijderd’.

De Aruba Off-Road Foundation heeft zelfs een rechtszaak tegen de Fundacion Parke Nacional Arikok aangespannen omdat zij vonden dat ze hun destructieve activiteiten ook ongestoord in het beschermde natuurpark mochten voortzetten, terwijl de natuurorganisatie hun dit verbood. Gelukkig heeft de rechter ditmaal de natuurbescherming voorrang gegeven boven het niet duurzaam economisch belang.

Aruba Ocean Villas

We hadden het al eerder over mangroves die een beschermde status hebben. Wat aan de ene kant door de overheid beschermd is, wordt aan de andere kant weer teniet gedaan. Een zeer recent voorbeeld is de aanleg en uitbreiding van de Aruba Ocean Villas. Deze toeristische vakantiehuisjes zijn gebouwd tussen de mangroves te Savaneta en men is voornemens verder uit te breiden.

De Fundacion Parke Nacional Arikok heeft verzocht alle werkzaamheden te stoppen om verdere aantasting van de natuur en in het bijzonder de mangroves van Savaneta te voorkomen. Het is namelijk niet duidelijk of dit toeristisch project de nodige vergunningen, zoals een aanlegvergunning, bouwvergunning, hotelvergunning, voor de uitbreiding heeft.

En als dit zo is, dan is dit zonder enige transparantie en inspraak door de gemeenschap, tot stand gekomen. Immers, een vergunning om mangroves te kappen zal zeker op weerstand stuiten en is in beginsel in strijd met de wet.

Er zijn zo tal van voorbeelden te noemen. De Arubaanse overheid zegt op papier voorstander te zijn van duurzame ontwikkeling met voldoende aandacht voor instandhouding van natuur en milieu, maar de praktijk is weerbarstiger en geeft telkens weer een ander beeld. Veel woorden dus, maar weinig daden.

Rapporten

De Arubaanse overheid heeft diverse rapporten waarin het belang van duurzaamheid wordt aangevoerd. Te noemen is een Masterplan van het Committee Economic Recovery and Inovation Aruba van juli 2020 met als titel: Aruba’s Mission Driven Model for Economic Recovery & Resilience. Het is een lijvig rapport van honderd bladzijden en zal zeker veel gekost hebben. In ieder geval heeft het veel tijd en energie gekost van gestudeerde mensen. Lees de volgende passage maar – het staat op bladzijde 46. Daar worden strategische doelen voorgesteld.

De tranen springen in je ogen als je zulke mooie voornemens leest. Degenen die dit rapport geschreven hebben moeten pure idealisten zijn of blind voor de realiteit, en gedacht hebben: ach, als ze ons maar betalen. Immers, alweer het zoveelste rapport dat in een lade van een minister verdwijnt die geen tijd heeft om het allemaal te lezen en te begrijpen.

Wat wel begrepen wordt, is projecten toestaan die werk opleveren, geld genereren en toeristen aantrekken, zonder te letten op de randverschijnselen.

Er is nog zo’n mooi rapport van 18 juni 2019: “Circular Economy Vision 2050: Aruba’s strategic vision to become a sustainable circular island economy” van het Ministerie van Onderwijs Wetenschap en Duurzame Ontwikkeling. Ook hier wordt door de opstellers van het rapport eerlijk de pijnpunten aangewezen.

Maar of er iets mee gebeurd? Papier is geduldig, de praktijk is compleet het tegenovergestelde. De organisatie die zichzelf op de borst klopte vanwege de erkenning als duurzame toeristische bestemming, de Aruba Tourism Authority (ATA) heeft een rapport in 2018 opgesteld waarin onder meer wordt uitgezocht wat de Tourism carrying capacity van het eiland is. Kortom zijn er niet teveel toeristen waardoor deze economische activiteit niet duurzaam meer wordt uitgeoefend?

De conclusies waren:
Aruba will reach its carrying capacity in terms of its ability to support a continued growth of tourism and population. Aruba overstretched its resources beyond sustainable levels.

Als volgend voorbeeld om te laten zien dat het allemaal netjes opgeschreven staat, een 2018 rapport van het Ministerie Ruimtelijke Ontwikkeling, Infrastructuur en Milieu met de mooie titel: ‘Onze Natuur en ons Milieu; op weg naar een evenwichtig toekomst. Natuur en Milieubeleidsnota 2018 – 2021’.

Ook dit rapport komt met SWOT analyses en actieplannen voor Afval, Habitat en soort, Milieu en gezondheid en Klimaatverandering. Behalve dat de toentertijd verantwoordelijke minister voor dit rapport wordt beschuldigd van commune delicten, corruptie, misbruik van positie, machtsmisbruik, zelfbevoordeling, zelfverrijking, het aannemen van steekpenningen, belastingfraude, witwassen en het opzetten van en deelnemen aan een criminele organisatie, is de vraag wat van dit ambitieuze rapport is terecht gebracht. Een retorische vraag waar iedereen een antwoord op kan geven: niks, niente, nada. Opnieuw veel woorden, weinig daden.

De borst

Bij de beoordeling hoe duurzaam het Arubaanse toerisme wel is, kunnen zondermeer nog andere voorbeelden worden genoemd. Te denken valt aan de ongebreidelde groei van het aantal hotels en hotelkamers in strijd met alle aanbevelingen dat de grenzen zijn bereikt. De grenzen en invloed van legale en illegale goedkope arbeidskrachten. De gevaren van een economie gebaseerd op slechts één pijler, namelijk het toerisme.

Aruba heeft de carrying capacity inmiddels allang bereikt en verdere groei van het toerisme gaat alleen nog meer ten koste van de duurzaamheid.

Om dan nu op de borst te kloppen dat Aruba behoort tot de top drie duurzaamste toeristenbestemmingen is niet alleen wishfull thinking, maar vooral pure volksverlakkerij.

---

• 
  Strand Sorobon op Bonaire heropend ondanks krokodil in mangroven
• 
  WWF-rapport: Wilde dieren in Caribisch gebied met 95 procent afgenomen in 50 jaar
• 
  ‘Arubaanse overheid speelt spelletje met het milieu’
• 
  Eilanden bundelen krachten voor herstel van koraalriffen
• 
  Hernieuwde inspanningen voor Aruba’s bedreigde uil