ORANJESTAD – Openbare kunst heeft een diepgaande invloed op een gemeenschap, maar ook verantwoordelijkheden. Graffiti-activist Nigel Maduro plaatste de boodschap “NO MORE HOTELS” op het “Mama Driekiel” monument, waarmee hij duurzaamheid en behoud van cultureel erfgoed benadrukte. Hoewel sommigen zijn actie als respectloos zien, wijst Anouk Balentina, milieuactiviste, op de diepere betekenis ervan.

Opinie | mr. Anouk Balentina

Openbare kunst drukt gemeenschapswaarden uit, verrijkt onze omgeving, transformeert een landschap en verdiept ons bewustzijn of onze veronderstellingen. Geplaatst op openbare plaatsen is kunst een vorm van collectieve gemeenschapsuitdrukking. 

Openbare kunst binnen een gemeenschap heeft culturele, sociale en economische waarde. Het is een reflectie van onze samenleving en maakt deel uit van de openbare geschiedenis en evoluerende cultuur binnen een gebied.

Het voegt niet alleen betekenis toe aan ruimtes, maar stelt gemeenschappen ook in staat om zich te uiten en hun uniekheid te tonen. Binnen slechts een maand heeft het “Mama Driekiel” monument haar doel bereikt.

Er zijn momenten waarop een daad van rebellie nodig is om aandacht te vestigen op belangrijke kwesties in de gemeenschap. Onlangs heeft graffiti-activist Nigel Maduro dit wederom onderstreept door op het bekende schildpad “Mama Driekiel” monument te klimmen en een foto te laten nemen. 

Nigel Maduro is niet vreemd van het in de schijnwerpers zetten van maatschappelijke kwesties op Aruba. Zijn eerdere actie tegen hotelbouw, waarbij hij de tekst No more Hotels met graffiti plaatste op een muurtje van de rotonde rondom het “Mama Driekiel” monument, benadrukte het belang van duurzaamheid en het behoud van eilands culturele erfgoed.

Hoewel sommigen de graffiti en het staan op het monument als respectloos beschouwen, moet verder gekeken worden dan het beetje verf en de diepere betekenis alsook het effect van zijn boodschap begrepen worden.

Veiligheidszorgen 

Allereerst is het terrein, juridisch gezien, openbaar, dat wil zeggen vrij toegankelijk voor iedereen. Dagelijks bezoeken toeristen en inwoners dit mooie monument en velen klimmen erop voor een foto. 

Met de technologie van vandaag is zo’n foto snel gedeeld op social media. Toch kleven er bezwaren aan de beklimming van de schildpad. Mensen kunnen eraf vallen en zich lelijk bezeren. Zo niet erger. Het is niet genoeg om te zeggen dat mensen hun gezond verstand moeten gebruiken en er niet op moeten klimmen.

Toeristen zijn vaak niet bekend met de lokale omstandigheden en kunnen gemakkelijk risico’s onderschatten. Bovendien, is er naast het monument een parkeerruimte aangelegd. Mensen worden bewust uitgenodigd om het monument van dichtbij te komen bekijken. 

En dat doen ze. Bezoekers die oversteken, kunnen gemakkelijk over het hoofd worden gezien door het verkeer rond de rotonde. Dit is vragen om een ongeluk een dezer dagen en een zaak van groot publiek belang.

Dit brengt een belangrijke veiligheidsvraag aan de orde, vooral omdat de overheid van Aruba nog steeds geen voorzorgs- en waarschuwingsmaatregelen heeft getroffen voor de bezoekers. 

Juridische aansprakelijkheid 

Het ontbreken van een waarschuwingsbord of andere beschermingsmaatregelen kan leiden tot juridische aansprakelijkheid. Als toeristen een ongeluk krijgen zonder dat ze daarvoor gewaarschuwd zijn, kan de overheid hiervoor aansprakelijk worden gesteld.

Met name Amerikaanse toeristen, gewend aan een cultuur van aansprakelijkheidsclaims, zouden snel kunnen reageren. De woorden I will sue you kent iedereen.

Jurisprudentie toont aan dat er een duidelijke zorgplicht is van de overheid voor openbare ruimtes. In specifieke gevallen heeft de rechter geoordeeld dat het ontbreken van een duidelijk waarschuwingsbord of een beschermingsmaatregel, zoals een hek, voor zowel de overheid als particulieren een reden kan zijn om schadeplichtig te zijn. 

Wie kent niet de zaak van Sint-Maarten waar toeristen vlak bij de startbaan foto’s maken van opstijgende jets en door de uitlaatgassen de zee in worden geblazen. Een ongeluk ligt in een klein hoekje. Ondanks nota bene een waarschuwingsbord werd het vliegveld tot in de Hoge Raad aansprakelijk gesteld. Dat mensen soms onoplettend zijn, maakt deze verantwoordelijkheid volgens de rechter niet anders. 

Actie

Mensenlevens en veiligheid moeten altijd voorrang krijgen. Een tijdelijke maatregel – zelfs als het gaat om een simpel kartonnen waarschuwingsbord – zou op zijn minst op zijn plaats zijn. De overheid van Aruba heeft een specifieke zorgplicht voor alle monumenten; niet alleen het “Mama Driekiel” monument.  Deze zorgplicht houdt ook in dat de overheid maatregelen moet nemen ter voorkoming van beschadiging of vernieling van onze monumenten. 

Het is tijd voor de overheid om haar verantwoordelijkheid te nemen, zowel wat betreft de verdere hotelbouw als de veiligheid rondom onze monumenten. Nigel’s actie benadrukt de urgentie van deze kwestie. 

In plaats van Nigel te bekritiseren, zou de overheid van Aruba hem eigenlijk moeten steunen en bedanken. In landen als Nederland worden activisten vaak gesteund door de overheid, juist omdat ze belangrijke maatschappelijke kwesties aan de kaak stellen. Dat houdt de overheid alert.

Onze overheid moet twee belangrijke lessen trekken uit de recente incidenten met Nigel als activist. Ten eerste is de overheid een continuüm en ongeacht welke politieke partij aan de macht is, moet verdere hotelbouw gestopt worden. Aruba kan niet meer hotels dragen. 

Ten tweede moet veiligheid altijd voorop staan. Als we trots zijn op onze toeristische attracties en onze bezoekers waarderen, moeten we ook zorgen voor hun veiligheid. Er zijn meerdere monumenten waar eens goed met een veiligheidsbril naar gekeken moet worden.

Het “Mama Driekiel” monument is een prachtige nieuwe attractie die we moeten koesteren en beschermen, niet alleen in esthetische zin maar ook door te zorgen voor de veiligheid van degenen die het bezoeken. 

Nigel verdient onze dank voor het onder de aandacht brengen van deze kwestie en zijn moedige actie en de bewustwording die hij heeft gecreëerd. Het is nu aan onze autoriteiten om naar deze oproep te luisteren en de nodige (voorzorgs)maatregelen te nemen.