ORANJESTAD – Het artikel De Eman-heerschappij door onafhankelijk Statenlid en ex-AVP’er mr. dr. Ryçond Santos do Nascimento analyseert de problemen binnen de Arubaanse Volkspartij (AVP) en relateert deze aan de dominantie van de familie Eman. Drie hoofdkenmerken worden benoemd: een gebrek aan transparantie en democratie, een cultuur van favoritisme, en het aanmoedigen van hielenlikkerij. Verder worden corruptieschandalen binnen de AVP en de ineffectiviteit in bestuur besproken, zoals het BO ARUBA-project. De auteur pleit voor hervormingen binnen de AVP, gericht op Good Governance, integriteit, duurzaamheid en competentieontwikkeling.

door | mr. dr. Ryçond Santos do Nascimento

De huidige problemen in de AVP zijn terug te voeren op de koloniale heerschappij van de familie Eman. Die heerschappij heeft drie kenmerken. Op de eerste plaats is er een gebrek aan transparantie en democratie. De belangrijkste beslissingen worden immers genomen door de broers en zussen Eman, en niet door de partij als geheel. Het gaat hier uiteraard om het machtsbehoud van de familie Eman. Tegenwoordig vinden dergelijke vergaderingen plaats in het huis van Mama Blanche. Daar worden heel wat zaakjes bekonkeld en besproken en wanneer iemand een gevaar vormt voor de macht van de Emannen dan wordt bekeken hoe die persoon het best kan worden tegengewerkt en uiteindelijk ook weggewerkt. Zowel Betico Croes, Watty Vos, Tico Croes als Otmar Oduber werden op deze manier door de familie en hun trouwe volgelingen tegengewerkt en vleugellam gemaakt. De tegenwerking van Watty Vos door de familie Eman wordt nog tot op de dag van vandaag onder de aanhangers van Watty in Playa P’ariba en Playa P’abou gevoeld als verraad.

Op de tweede plaats heerst er een cultuur van favoritisme. De leider van de partij heeft een aantal favorieten, prinsjes en prinsesjes, die bij iedere gelegenheid naar voren worden geschoven. Er is een gebrek aan respect voor de overige kandidaten en vrijwilligers; hun competenties en inspanningen worden genegeerd en hun toewijding aan de partij wordt niet erkend. Deze kandidaten en vrijwilligers voelen zich vaak niet veilig om zich hiertegen uit te spreken en de status quo uit te dagen uit angst voor represailles van de familie.

Hierdoor komen we automatisch bij het derde en laatste kenmerk van de Eman-heerschappij, namelijk het cultiveren van hielenlikkerij. Wil je een lange carrière en enige invloed in de partij hebben, dan moet je een hielenlikker en ja-knikker worden. Deze miezerige likkers en knikkers koesteren vaak de ijdele hoop daardoor een hoge positie op de kandidatenlijst te krijgen. Velen zoniet iedereen binnen de partij heeft vaak ook stevige kritiek op de leider, maar niemand durft dit hardop tegen de leider te zeggen. Hierbij even een shout out naar Sevinger, Dowers en De Meza! De narcistische trekken van de leider zelf zijn ook niet bevorderlijk voor het creëren van open communicatie. Wanneer hij door iemand geconfronteerd wordt met de waarheid, loopt hij namelijk vuurrood aan en eist rectificatie. Het is maar zelden dat iemand zijn poot stijf houdt en hem met een trosje bananen naar huis stuurt.

Deskundig in corruptie, onbekwaam in bestuur

Net als de familie Lucchese, één van de vijf maffia-families van de New Yorkse Cosa Nostra, gaat de familie Eman onopvallend te werk en lijkt de familie buiten schot te blijven van alle corruptieschandalen die de AVP teisteren en geteisterd hebben. Duidelijk is wel dat de AVP een vruchtbare bodem is voor corruptie. Dit blijkt reeds uit het feit dat ten minste zes van de negen AVP-ministers in de kabinetten Mike Eman wegens corruptie of louche handeltjes in opspraak zijn gekomen. Die ministers waren meer gefocust op zelfverrijking en op een nieuwe verkiezingsoverwinning, dan op structurele vooruitgang van Aruba. Ex-minister Michelle Hooyboer-Winklaar bijvoorbeeld was betrokken bij een dubieuse gunning van een ziektekostenverzekering voor Arubaanse studenten in Nederland aan InsureToStudy BV. Ex-minister Paul Croes is veroordeeld wegens de handel in ontheffingen van de arbeidsmarkttoets. De kennelijke handel in opties op erfpachtrechten rond ex-minister Benny Sevinger, heeft geleid tot zijn veroordeling wegens omkoping.

Terwijl de partij zich specialiseert in louche praktijken, heeft de AVP geen kader meer. De Stichtingen Mito Croes en Digna Laclé-Herrera zijn wassen neuzen. Belangrijke adviseurs, zoals Piet Pronk, Mito Croes en Klaas Tuinstra zijn overleden. Oud-premier Henny Eman is helaas mentaal aan het aftakelen. Voor professionals zoals Juan David Irausquin, Angel Bermudez en Richard Arends is de AVP kryptoniet geworden en dus iets waar men zich ver van wil houden, althans zich niet meer actief in wil mengen. Immers, de AVP wil geen verantwoordelijkheid nemen voor wat er misgaat, laat staan er iets aan doen om het in de toekomst te voorkomen. Bovendien beschuldigt de AVP rechters en het Openbaar Ministerie van corruptie, omdat Croes en Sevinger veroordeeld zijn wegens omkoping.

Een groot aantal van de 33 duizend mensen die in 2013 op de AVP hadden gestemd, hebben sindsdien de partij in rap tempo verlaten. In 2017 hebben 11 duizend de partij verlaten en in 2021 nog eens 5 duizend. Als deze trend zich voortzet, zal de partij in 2025 slechts drie zetels behalen met mogelijk één of twee restzetels.

De partij is daarenboven ook nimmer in staat gebleken om effectief te plannen. Neem bijvoorbeeld het onderzoek van de Algemene Rekenkamer naar het project BO ARUBA. Uit het onderzoek blijkt dat het prestige project al vanaf het begin fout ging. De doelstelling van het project was te vaag: “het verbeteren van het toeristisch product Aruba”. Zonder duidelijke doelstellingen is het onmogelijk om het succes van een plan te meten. De Algemene Rekenkamer concludeert dan ook dat het Land bij BO Aruba integriteitsrisico’s en financiële risico’s liep die onvoldoende waren afgedekt. Het programma had een geschatte totale raming van Afl. 1,6 miljard.  Door de slechte administratie van het project, zijn er oneindige mogelijkheden voor corruptie gecreëerd. Ook voor het financieren hiervan heeft de AVP veel creativiteit aan de dag gelegd in het maken van schulden, door het aanboren van diverse financieringsbronnen, waaronder de Landsbegroting, begrotingsfondsen, overheidsstichtingen, overheidsvennootschappen, SOGA en Publiek-Private-Samewerkingsconstructies. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Bo ARUBA tot op heden aanzienlijke invloed heeft op de financiële situatie van Aruba en in het bijzonder op de inflatie. Immers, het zorgde voor hogere rentes op leningen en het schiep urgentie voor het efficiënter innen van belastingen. Als gevolg van het gebrek aan verantwoordelijkheid en deugdelijk handelen heeft Nederland aan Aruba financieel toezicht opgelegd. Omdat bovendien de duurzaamheid van de meeste projecten niet was gegarandeerd, is dit beleid de directe oorzaak geweest van het hervormingspakket (Landspakket) dat Nederland in 2020 aan Aruba heeft opgelegd. 

Oplossingen

Maar er zijn oplossingen. De AVP moet grondig hervormen. De koloniale grondstructuur moet plaatsmaken voor Good Governance en integriteit. Een integriteitscode, identificatie van risicofuncties, en een intern screeningproces zijn essentieel. De partij zal moeten afstappen van ad-hoc handelen en een oprechte toewijding tonen aan duurzaamheid. Alleen dan kan effectief plannen deel gaan uitmaken van de besluitvorming. Competentie moet worden ontwikkeld, want op dit moment ontbreekt het de partij aan de benodigde capaciteiten om het Land verantwoordelijk te besturen. Tot slot zal de mentaliteit van de “fix” veranderd moeten worden in een mentaliteit dat er daadwerkelijk gewerkt gaat worden voor hetgeen goed is voor het Land en zijn bevolking.