Nederland gaat om meer bescherming van de Caribische rifhaai vragen. Dat gebeurt tijdens de Conference of Parties for the Cartagena Convention (COPs) op Aruba volgende maand. Deze haaiensoort speelt een belangrijke rol bij het in stand houden van een gezond rifecosysteem en het opbouwen van veerkracht in de oceanen. De verhoogde bescherming is belangrijk voor het garanderen van een duurzame toekomst voor deze iconische soort.

De Caribische Zee staat bekend om zijn kristalheldere water, levendige koraalriffen en een oogverblindend aanbod aan zeeleven. Onder de bewoners van dit onderwaterparadijs bevindt zich de Caribische rifhaai (Carcharhinus perezii). Deze soort speelt een cruciale rol bij het behoud van de gezondheid van koraalriffen. In het Caribisch gebied worden deze toproofdieren geconfronteerd met toenemende bedreigingen, maar er gloort hoop aan de horizon. Tijdens de komende COPs zal het Koninkrijk der Nederlanden streven naar meer bescherming voor deze prachtige wezens. Dit zal gebeuren door deze soort op te nemen in bijlage III van het SPAW-protocol. Bijlage III omvat planten- en diersoorten die extra bescherming nodig hebben om te garanderen dat deze soort in staat is hun populaties in de Caribische regio adequaat te herstellen.

Belang

Caribische rifhaaien gedijen in de warme, tropische wateren van het Caribisch gebied. Het verspreidingsgebied strekt zich uit van Florida tot Brazilië. Deze soort is één van de meest aangetroffen soorten rifhaaien in de hele Caribische Zee. Deze haai, die tot drie meter lang kan worden, is één van de grootste toproofdieren in het rif ecosysteem. De haai staat aan de top van het mariene voedselweb, met slechts een paar natuurlijke vijanden.

Deze soort is niet alleen van grote economische waarde. Zo is duiken met haaien een grote trekpleister voor duikers van over de hele wereld. Maar de haai is ook van cruciaal belang voor het handhaven van het evenwicht binnen het rif ecosysteem. Hun aanwezigheid helpt bij het reguleren van de populatie van kleinere prooisoorten. Dat op zijn beurt overbegrazing op zeegrasvelden en koraalriffen voorkomt en zieke of zwakke vissen uit de populatie weghaalt. Dit evenwicht is essentieel voor het behoud van de gezondheid en diversiteit van het hele koraalrif.

Gevaren

Ondanks hun ecologische en economische betekenis worden Caribische rifhaaien in het Caribisch gebied geconfronteerd met talloze bedreigingen. Die bedreigingen hebben geleid tot een populatiereductie van naar schatting tussen de 50 en 79% in de afgelopen 29 jaar. In het (Nederlandse) Caribische gebied wordt dit vooral veroorzaakt door habitatverlies en overbevissing. De achteruitgang van koraalriffen en zeegrasvelden als gevolg van klimaatverandering, vervuiling en kustontwikkeling heeft een directe impact op de beschikbaarheid van eten voor deze haaien. Verlies van leefgebied vermindert hun vermogen om voedsel en onderdak te vinden. Overbevissing vormt één van de meest directe bedreigingen voor Caribische rifhaaien. Ze worden vaak incidenteel gevangen in de commerciële visserij. Vissers richten zich op andere soorten, of opzettelijk voor hun vinnen, die worden gebruikt in haaienvinnensoep.

Een oproep tot meer bescherming

Er zijn verschillende organisaties en individuen die zich inzetten voor de bescherming van haaien en hun leefgebieden in het Caribisch gebied. Een belangrijke mijlpaal was de oprichting van beschermde gebieden zoals het Yarari Marine Mammal and Shark Sanctuary tussen Bonaire, Saba en Sint-Eustatius. Een andere mijlpaal was in 2019 toen de Nederlandse regering een Internationale Haaienstrategie aannam. In de strategie wordt vastgelegd welke beschermings- en beheersmaatregelen voor haaien en roggen door de overheid moeten worden genomen in alle zeeën en oceanen waar Nederland invloed heeft (inclusief het Caribisch gebied). Er zijn nog steeds extra inspanningen nodig om meer beschermde mariene gebieden te creëren, de handhaving te verbeteren, de vervuiling van de oceaan terug te dringen en duurzame visserijpraktijken te bevorderen. Deze soorten kennen geen (politieke) grenzen en hun bescherming vereist grootschalige natuurbeschermingsinspanningen binnen het Nederlandse Caribisch gebied en daarbuiten.

Conclusie

De Caribische rifhaai is een soort die van groot belang is voor de koraalriffen in het (Nederlandse) Caribische gebied. Nu de extra bescherming wordt aangevraagd tijdens de volgende COPS-bijeenkomst op Aruba, bestaat er hoop dat deze soort een gezonde toekomst zal hebben. Door hun ecologische betekenis en de uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd te erkennen, kan er samengewerkt worden om een betere toekomst voor de Caribische rifhaai in het Nederlandse Caribisch gebied en daarbuiten te garanderen.