WILLEMSTAD – Het volgende lnterparlementaire Koninkrijksoverleg IPKO vindt van 1 tot en met 5 juni plaats in Den Haag. Dat heeft Statenvoorzitter Charetti America-Francisca vanochtend bij de afsluitende persconferentie gezegd.

Dan zal er verder gepraat worden over het thema slavernijverleden en koloniale verleden, mede in verband met de start van het herdenkingsjaar.

Het presidium beraadt zich op agendapunten voor het volgende IPKO. In een videoconferentie ter voorbereiding op het komende IPKO wordt definitief over de agenda besloten.

Dreams

In de afgelopen dagen vergaderden de Eerste en Tweede Kamerleden en de Statenleden van Aruba, Curaçao en Sint Maarten in het Dreams Resort op Piscadera, het vroegere Hilton Hotel.

De delegaties hebben daar gesproken over de opvang van crisismigranten in het koninkrijk, het democratisch tekort, betere en duurzame relaties en de hervormingen die de komende jaren gaan plaatsvinden op de drie eilanden en die vastgelegd zijn in de landspakketten.

Ook kwam slavernij en kolonialisme aan bod en werden werkbezoeken afgelegd op Curaçao.

Crisismigranten en democratisch tekort

De delegatieleden ontvingen presentaties door ambtenaren van het ministerie van Justitie over de beheersing en opvang van migrantenstromen op Curaçao. Bij de presentaties stond de ketenaanpak centraal.

De vier delegaties ontvingen twee deskundigenpresentaties over het democratisch deficit in het Koninkrijk. Een van Rutsel Martha over statutaire bevoegdheidsverdeling binnen het Koninkrijk en een van dr. A. Bakhuis over de dimensies van het democratisch tekort binnen het Koninkrijk.

Het tekort schuilt in de wijze van democratische vertegenwoordiging, de wijze van totstandkoming van rijkswetgeving, de controle op en verantwoording door de Koninkrijksregering en de verhoudingen binnen de Rijksministerraad.

Onderwijs Hervormingen

Hervormingen in het onderwijs kunnen niet wachten. Het is belangrijk dat de gezamenlijke parlementen met de regeringen in overleg treden om de hoognodige verbeteringen te bewerkstelligen, in het belang van de nieuwe generatie.

Dit past mede in het kader van de door de Minister-President van Nederland uitgesproken excuses voor het slavernijverleden, en dan met name de gevleugelde uitspraak inzake “de komma, geen punt”.

De zeer noodzakelijke herziening van de curricula in het hele Koninkrijk hoort hier onverbrekelijk bij. De landen kampen met onderling verschillende problemen in het onderwijs, waaronder de slechte staat waarin veel schoolgebouwen verkeren.

Dit pleit er des te meer voor dat de regeringen van de landen onderwijs met urgentie als hoofdprioriteit in hun beleid gaan beschouwen. Hierbij kan goed gebruik worden gemaakt van de nulmeting die de landen onlangs hebben gedaan.

Al met al wordt ervoor gepleit dat in de komende tijd gezamenlijk wordt gewerkt aan het zo spoedig mogelijk voldoen aan minimumvoorwaarden voor goed onderwijs.

Een praktische aanpak is belangrijk, gericht op de inhoud en niet via formele structuren. Vanuit de deelgroep wordt specifieke aandacht gevraagd voor de knelpunten die Caribische studenten in Nederland ervaren.

Armoedebestrijding en werkgelegenheid

Armoedebestrijding en werkgelegenheid zijn geen zelfstandige thema’s in de hervormingsagenda. Er is de afgelopen jaren sprake van een tendens van verarming van de bevolkingen.

Er wordt wel gesproken van een triple crisis: de gevolgen van orkaan Irma, het sluiten van de grenzen met Venezuela en de COVID-pandemie.

De bedragen waar veel mensen van moeten rondkomen, zijn onthutsend laag: men noemt bij voorbeeld een bijstandsniveau voor een alleenstaande van 450,- florin per maand, zoals dat geldt voor Aruba.

De werkloosheidscijfers zijn niet helemaal up-to-date, maar een percentage tot tien procent is zeker realistisch. De jeugdwerkeloosheid ligt op een nog hoger niveau.

Een voorbeeld hiervan uit de hervormingsagenda wordt gevormd door de bezuinigingen in de gezondheidszorg, waardoor mensen met de laagste inkomens in voorkomende gevallen hun medicijnen niet meer kunnen betalen.

De oproep vanuit het IPKO is dat het belang wordt onderkend van eigenaarschap en flexibiliteit van alle betrokkenen ten aanzien van de armoedebestrijding.

Voorkomen moet worden dat na een paar jaar moet worden geconcludeerd dat de landen en hun bevolkingen armer zijn geworden in plaats van welvarender.

Klimaat en milieu

Klimaat en milieu nemen geen prominente plaats in in de Landspakketten. Voor de Landen geldt verder dat de respectievelijke bevolkingen zich meer gaan realiseren dat door klimaatverandering de belangrijkste inkomstenbron toerisme serieus gevaar loopt. Ambtelijk zal nog worden nagezocht of de Landen vallen onder de klimaatakkoorden van Parijs.

Het is belangrijk dat de Landen in dit kader meer beleid op lange termijn gaan ontwikkelen, en dit beleid ook daadwerkelijk naleven.

Voor wat betreft klimaat ligt de inzet op winning van windenergie op zee minder voor de hand (onder andere vanwege de waterdiepte rondom de landen). Zonnepanelen daarentegen lijken zeer geschikt om op grote schaal te worden ingevoerd.

Voor wat betreft milieu staan de parlementariërs stil bij het belang van een goed afvalbeheer. Er wordt geconcludeerd dat de afvalstoffenheffing in de Landen niet kostendekkend is. Recycling wordt slechts in beperkte mate toegepast. De deelgroep geeft in overweging om VNG international in te schakelen en om per Land te overwegen om voor wat betreft dit thema een geschikte partnergemeente in Nederland te zoeken.

Databeveiliging

De parlementairs vroegen zich af waarom databeveiliging in de Landspakketten is opgenomen. Is dit niet meer een verantwoordelijkheid voor de individuele Landen of had niet voor een eenvormige Landsverordening moeten worden gekozen in plaats van voor een Rijkswet?

Ook is geopperd dat er hieraan wellicht technische redenen ten grondslag liggen. Het is van belang opheldering te vragen aan de desbetreffende regeringen waarom dit per rijkswet zou moeten worden geregeld.

Er wordt geopperd om tijdens een volgende IPKO-bijeenkomst hierover een technische briefing te laten verzorgen. Daarin kan dan ook de vraag worden meegenomen hoever de ontwikkelingen op dit vlak inmiddels zijn gevorderd.

Slavernijverleden en kolonialisme

Het slavernijverleden betreft niet alleen historie, maar werkt door in het heden. Dit onderwerp behoeft veel meer aandacht in het onderwijs in het hele Koninkrijk dan nu het geval is.

In die zin is herdenking verbonden met onderwijs. Overigens geldt dat iedereen voor wat betreft dit onderwerp ook een eigen, individueel leertraject heeft te doorlopen.

De excuses namens de Nederlandse regering die inmiddels door de minister-president van Nederland zijn gemaakt, zijn een goede eerste stap.

Wel wordt er vanuit het IPKO op gewezen dat voorafgaande aan deze excuses hierover onvoldoende dialoog met de betrokken landen heeft plaatsgevonden. Op dat vlak is er op meerdere momenten sprake geweest van gemiste kansen.

Ook is nog steeds onduidelijk welke stappen in de toekomst gezet gaan worden. Een aantal deelnemers benadrukt dat de bevolkingen van de landen op dit vlak hulp nodig hebben. Reparatie is nodig.

De geschiedenis van de slavernij is voor ieder van de landen van het Koninkrijk anders. Zo waren er bijvoorbeeld op Aruba minder slaven. Daardoor lijkt op Aruba het slavernijverleden een minder grote rol te spelen, maar dit is deels schijn.

Sint Maarten heeft een eigen verleden, waarin onder andere slavernij een rol speelde. Onder andere werd gewezen op het verschijnsel Post Slavery Traumatic Syndrome (PSTS), welke vooral in Amerika is onderzocht en waar in kaart is gebracht hoe een slavernij verleden maatschappelijke, sociaaleconomische en culturele doorwerking heeft. Er is hier uitvoerige literatuur over.

Curaçao was in het verleden een centrum van de slavenhandel. De bevolking draagt deze geschiedenis met zich mee en historische gebouwen zijn de lieux de memoire van dit verleden, zoals blijkt uit de tour die de delegaties gedurende het IPKO maken.

Ook in Nederland werkt de slavernij door in de samenleving tot op de dag van vandaag, vaak op een dieper niveau dan velen zich realiseren. Het onderwerp staat steeds meer in de publieke aandacht

Er wordt vastgesteld dat de historische bronnen betreffende dit – door de vier landen gedeelde – slavernijverleden over de wereld verspreid worden bewaard. Deze moeten toegankelijk worden gemaakt en ontsloten, zodat een integraal geschiedverhaal kan worden geschreven. In zo’n geschiedenis kunnen de verschillende facetten en dimensies van dit complexe verleden tot uitdrukking komen.

Het koloniale en slavernijverleden hebben ook hun doorwerking in de structuur van het koninkrijk, ondanks de bewoordingen van de preambule van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden.

De doorwerking van het slavernijverleden verschilt per land. Er ligt wel altijd een relatie met het zelfbeschikkingsrecht. Nederland heeft een belangrijke eerste stap gezet met het aanbieden van excuses, maar er is meer nodig, met name op het vlak van onderwijs.

Het is cruciaal dat er via goed onderwijs met hernieuwde kracht wordt ingezet op kansengelijkheid voor de komende generaties. De suggestie wordt gedaan om hiervoor adequate financiën ter beschikking te stellen. Ook moet gewerkt worden aan meer gelijkwaardigheid binnen het Koninkrijk.