ORANJESTAD – Bij de verkiezingen op Aruba draait het niet alleen om hoeveel stemmen een partij krijgt, maar ook om hoe de restzetels worden verdeeld. Dit systeem, dat gebaseerd is op de methode van D’Hondt, roept steeds meer vragen op over de rechtvaardigheid van de uiteindelijke vertegenwoordiging. Terwijl grote partijen, zoals AVP en MEP profiteren van deze methode, blijven kleinere partijen vaak met lege handen achter, zelfs als ze brede steun hebben van de bevolking.

Het betreft in totaal 16.957 stemmen die herverdeeld moesten worden. Haal je daar de reststemmen van de vier gekozen partijen vanf dat hebben 10.262 kiezers hun stem verloren zien gaan naar éen van de vier in het parlement gekozen partijen.

Methode d’Hondt

De methode van D’Hondt, die op Aruba wordt gehanteerd verdeelt de restzetels op basis van het hoogste gemiddelde aantal stemmen per toegekende zetel. Dit geeft grotere partijen een voordeel omdat hun overschotten zwaarder wegen bij de verdeling. In de verkiezing van vrijdag werd dit duidelijk.

Zowel AVP als MEP kregen zes volle zetels op basis van het aantal behaalde stemmen. Maar toen de restzetels werden verdeeld, ging het merendeel naar deze twee partijen. Uiteindelijk kwamen AVP en MEP uit op respectievelijk negen en acht zetels, terwijl kleinere partijen zoals RAIZ en MAS helemaal geen zetels kregen, ondanks aanzienlijke steun van de kiezer.

Grote overschotten

Vergelijk dit met een alternatieve methode, zoals die van de grootste overschotten. Bij die methode zouden restzetels worden toegewezen aan partijen met de grootste overgebleven stemmen na het toewijzen van de volle zetels. Je hoeft in dat systeem niet op eigen kracht een zetel binnen te slepen, zoals bij de methode d’Hondt en de specifieke kwalifiactie van één zetel op eigen kracht.

In het scenario van de grootste overschotten zouden partijen als RAIZ, MAS en zelfs A21 wél een zetel hebben gekregen. De verdeling zou er dan anders hebben uitgezien: AVP en MEP zouden minder restzetels krijgen, terwijl kleinere partijen beter vertegenwoordigd zouden zijn in het parlement. Dit zou een eerlijker beeld geven van de diversiteit aan politieke voorkeuren op het eiland.

Curaçao

Het spanningsveld tussen stabiliteit en representativiteit wordt nog duidelijker als we naar Curaçao kijken. Daar stemden bij de laatste verkiezingen meer dan 24.000 mensen op partijen die uiteindelijk niet in het parlement kwamen. Dat is meer dan het aantal stemmen dat de grootste partij, MFK, op eigen kracht behaalde.

Toch regeert de MFK nu met vijf volle zetels en vier restzetels, bijna de helft. De vraag rijst of zo’n uitslag wel een echt mandaat van het volk kan worden genoemd. Dit soort voorbeelden laat zien hoe een systeem dat grote partijen bevoordeelt, kan leiden tot een gevoel van onrechtvaardigheid en uitsluiting bij een groot deel van de kiezers.

Sleutelpartij

Op Aruba wordt het debat over het restzetelsysteem steeds relevanter nu FUTURO als sleutelpartij naar voren is gekomen. Voor een partij die zelf relatief klein is, maar wel veel invloed heeft, kan het aantrekkelijk zijn om een eerlijker systeem te bepleiten. Een systeem dat kleinere partijen een grotere kans geeft om restzetels te winnen, zou kunnen zorgen voor een meer diverse vertegenwoordiging en een gevoel van rechtvaardigheid onder de kiezers versterken.

De vraag die Aruba zichzelf moet stellen, is: ‘willen wij een systeem dat politieke stabiliteit garandeert door grote partijen te bevoordelen, of willen we een systeem dat recht doet aan de stem van elke kiezer’? Democratie draait immers om vertegenwoordiging, en wanneer een groot aantal stemmen niet wordt omgezet in zetels, staat het vertrouwen in het systeem onder druk. Misschien is het tijd voor Aruba om het huidige restzetelsysteem onder de loep te nemen en te kiezen voor een methode die beter past bij een eerlijk en inclusief democratisch proces.

Wellicht kan FUTURO zich – als kleine partij – daar bij de formatie hard voor maken, want MEP en AVP hebben er nooit een zaak van gemaakt. En geef ze eens ongelijk, waarom zouden ze?