DEN HAAG – Nederland trekt geld uit voor onderzoek in het buitenland naar het slavernijverleden. Het kabinet hoopt zo een bredere kijk op die gedeelde geschiedenis te krijgen: tot nu toe is er vooral vanuit koloniaal perspectief geschreven.

“Verschillende perspectieven zijn heel belangrijk”, zegt demissionair minister Dijkgraaf van Onderwijs in NOS Met het oog op morgen. “Het onderzoek dat is gedaan, was toch vaak vanuit Nederland, niet met de mensen zelf, door de mensen die zelf ter plekke werken en leven.”

Bij een bezoek aan Aruba over de wereldwijde samenwerking kondigde hij daarom aan dat er tot 2027 375.000 euro wordt uitgetrokken voor onderzoek op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. Hij wil met onder meer een gedeelde leerstoel op de eilanden de samenwerking stimuleren.

Doorwerking

Er komt een apart budget voor de Caribische delen van Nederland (Bonaire, Saba en Sint-Eustatius). Ook lopen er gesprekken over meer onderzoek in Suriname, Indonesië en Zuid-Afrika. De eerste gesprekken daarover zijn volgens Dijkgraaf positief: “Er is een groot gedeeld gevoel over het belang van wetenschappelijke samenwerking.”

“Het slavernijverleden is een puzzel waarvan de puzzelstukjes op heel veel plekken in de wereld zijn te vinden”, redeneert de minister. “Er zijn nog heel veel archieven te raadplegen, maar er zit ook nu nog heel veel kennis in die samenlevingen: in de orale geschiedenissen, de verhalen, de gezangen die mensen nog hebben.”

Hij noemt het een onderwerp dat op deze plekken echt resoneert. “Ik zie hier op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten dat het onderwerp heel dicht bij de mensen komt. Het gaat niet alleen over het verleden, maar ook over de doorwerking van het verleden. Eigenlijk is dat hoofdstuk van het hier en nu is misschien wel het moeilijkste te schrijven.”

Excuses

Vorig jaar was het 150 jaar geleden dat er definitief een einde kwam aan slavernij in de Nederlandse koloniën. Koning Willem-Alexander bood excuses aan tijdens de nationale herdenking van het slavernijverleden, iets wat het kabinet een half jaar eerder al had gedaan.

Er wordt later dit jaar overlegd hoe het initiatief het beste vorm kan krijgen. Er wordt gedacht aan het opzetten van een onderzoeksnetwerk, reizende tentoonstellingen, conferenties of een boek.

Dijkgraaf vindt het belangrijk dat de conclusies voor een breed publiek toegankelijk worden. “Het is niet alleen belangrijk dat wij meer kennis krijgen, maar dat we er ook wat mee doen.” Als voorbeeld noemt hij de achterhaalde of eenzijdige leerstof in schoolboeken, met name op de Caribische eilanden zelf ook.

“Ik vind het altijd heel erg pijnlijk om te realiseren dat heel veel mensen zichzelf en hun voorouders helemaal niet terugzien. Het zijn stukken uit ons verleden die niet alleen bewust niet opgeschreven zijn, maar ook soms ook welbewust zijn uitgewist.”